W pierwszej apelacji DOC, którą jest  Lison Pramaggiore, występują szczepy chardonnay, sauvignon, verduzzo friulano, merlot, malbec, cabernet franc, cabernet sauvignon, carmenère, refosco dal peduncolo rosso, pinot grigio oraz pinot noir, a produkowane tam wina są białe, czerwone, a także musujące, z wariantami związanymi ze szczepem pochodzenia, np. przy verduzzo występuje także passito, a przy refosco riserva i passito. Apelacja sięga również do prowincji Wenecja i do regionu Friuli w prowincji Pordenone. Szczepy cabernet franc, cabernet sauvignon i pinot grigio dotyczą zwłaszcza prowincji Pordenone.

Następna apelacja DOC to Montello e Colli Asolani, ze szczepami  chardonnay, pinot grigio, pinot bianco, manzoni bianco, merlot, cabernet franc, cabernet sauvignon, carmenère, bianchetta trevigiana i recantina, z podstrefą Venegazzù.

Szczepy cabernet franc, cabernet sauvignon, carmenère, merlot, manzoni bianco, raboso Piave, raboso veronese, tocai friulano, verduzzo trevigiano i verduzzo friulano są wykorzystywane w apelacji DOC Piave lub Vini del Piave. Ta apelacja DOC wkracza również do prowincji Wenecja.

Kolejna apelacja DOC w prowincji Treviso dotyczy klasycznego wina białego dla całego regionu, czyli chodzi o DOC Prosecco, ze szczepami glera, glera lunga, verdiso, bianchetta trevigiana, perera, chardonnay, pinot bianco, pinot grigio i pinot noir. Ta apelacja wkracza poza tym do prowincji Belluno, Padwa, Wenecja i Vicenza i do prowincji regionu Friuli w Udine, Gorizia, Pordenone oraz Triest.

Dalej mamy DOC z Treviso pod nazwą DOC Venezia, ze szczepami merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, chardonnay, pinot grigio, raboso Piave, raboso veronese, verduzzo friulano, verduzzo trevigiano i glera. Ta apelacja wkracza również do prowincji Wenecja.

Ostatnią apelacją DOC  w prowincji Treviso jest biała apelacja,l Vigneti della Serenissima lub DOC Serenissima, ze szczepami chardonnay, pinot bianco i pinot noir. Wkracza ona jeszcze do prowincji Belluno, Padwa, Werona i Vicenza.

W taką trochę chłodną niedzielę, pełną słów o krzewie winnym, zaczynam zastanawiać się nad usychającymi pędami. Przy okazji zdziwią się być może wszyscy ci, którym bliższe jest codzienne profanum, a którzy do sacrum docierają w momencie pogrzebu, uznają bowiem, że nie jest na miejscu moje mieszanie porządków, postanowiłem jednak w ten sposób suwerennym kciukom unaocznić, jak głęboko w winnej tradycji siedzimy.

Jeżeli zaś uświadomię sobie to, czym jest w moim porządku taki krzew winny, będę musiał stanąć twarzą w twarz z wnioskami, które wcale nie będą po mojej myśli. Otóż wszystkie implikacje, te ze strony sacrum, jak i te ze strony profanum, kierują mnie do konkretnej zawartości, jako że w każdej interpretacji chodzi tutaj o materię, nie o samą myśl. Ksiądz Tischner powiedziałby, że nawet miłość krzew winny przenikająca jest konkretnej natury, bo z niej życie i określone działania wychodzą.

Odpowiedzialne pisanie jest ciągłym wyważaniem stosunku między formą i treścią. Forma wynika tutaj z myśli, treść z konkretu, zatem w przypadku pisania o winie, treścią staje się krzew winny, czyli wszystko, co symbolicznie zawiera w sobie zespół zjawisk materialnych, konkretnie istniejących. Po prostu, a może nawet  po chamsku, pisząc: nie ma pisania o winie bez wina. Bez krzewu winnego pisanie staje się uschłym badylem i żadne liści przycinanie w oczekiwaniu na lepsze plony nic tutaj nie pomoże.

Niestety, żyję w czasach okrutnej choroby. Chodzi o to, że jako członek mas wyobraziłem sobie, iż wszystko mi wolno, nie posiadając jednak w dostępnym zasięgu plantacji winnych krzewów bicz kręcę tylko z tego, co sobie wyobraziłem. Treść wysnuwam z formy i w ten sposób ciągle odgryzam własny ogon, jak jaszczurka jakaś; po to, aby przeżyć. Pisanie wynikające z samego rozumienia świata słów do niczego nie prowadzi.

Konkret buduje doświadczenie. Krzew winny i z nim obcowanie przez lata całe też obraca się w doświadczenie i dopiero z takim doświadczeniem należałoby dochodzić do słów i wypełniać formę. Miłość bez konkretu, a nie daj Boże też, bez doświadczenia, nie urodzi niczego, jest pustym szamotaniem duszy bez skrzydeł w gnieździe utkanym li tylko z pragnień i frustracji. Masy skazane wyłącznie na wolność, bez konkretu i możliwości realizacji, przypominają dzieci zlizujące z witryn sklepowych obrazy tortów, kiedy te za grubym szkłem oddzielone potrafią tylko kusić. Takie tam picie wina z pustych flaszek. I to by było na tyle.

Treviso kojarzymy wszyscy przede wszystkim z Prosecco, jako że szczep glera uprawiany jest przede wszystkim w tych okolicach. Bogactwo prowincji i jej specyficzny charakter pochodzi również z położenia, jedną nogą w górach, drugą zaś nad morzem, z bardzo urodzajną równiną pośrodku. Do tego trzeba dodać ciepły klimat umiarkowany, brak skrajnych temperatur, a jedyne klimatyczne niebezpieczeństwo wiąże się z występowaniem gwałtownych burz z wiatrem i gradem, który często niszczy zbiory w winnicach.

W prowincji Treviso znajduje miejsce sześć apelacji DOCG.

Pierwsza apelacja DOCG prowincji dotyczy białego wina Prosecco z Colli Asolani, znanego także jako  Asolo Prosecco. Istnieje ona od roku 2009 jako DOC, a od 2010 jako DOCG, ze szczepami glera, glera lunga, verdiso, bianchetta trevigiana oraz perera.

Szczepy manzoni bianco, pinot bianco, chardonnay, sauvignon, riesling reński, cabernet franc, cabernet sauvignon, marzemino, merlot, manzoni rosso, refosco dal peduncolo rosso, glera, verdiso oraz boschera odnajdujemy w apelacji DOCG Colli di Conegliano, istniejącej od roku 1993 jako DOC, a od 2011 jako DOCG. Są w tej apelacji dwie podstrefy: Torchiato di Fregona i Refrontolo. Obejmuje ona wina białe i czerwone (tutaj możliwa jest również riserva).

Być może najbardziej reprezentatywną apelacją DOCG prowincji jest  Conegliano Valdobbiadene Prosecco, powstała w roku 1969 jako DOC, zaś od 2009 roku jako DOCG, ze szczepami glera, glera lunga, verdiso, bianchetta trevigiana i perera. W niej występuje podstrefa Cartizze.

Następna apelacja DOCG, tym razem dotycząca wina czerwonego, to Montello Rosso lub Rosso del Montello, jako DOC Montello e Colli Asolani od roku 1977, od 2011 jako DOCG ze szczepami cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc i carmènere.

Szczep tocai friulano charakteryzuje apelację DOCG Lison, jako DOC Tocai di Lison od roku 1971, potem od 1985 roku jako DOC Lison Pramaggiore, a wreszcie jako DOCG Lison od roku 2010, z podstrefą i wariantem classico. Ta apelacja DOCG wykracza poza granice prowincji, gdyż jej część wchodzi na terytoria prowincji Wenecja, a nawet regionu Friuli w prowincji Pordenone.

Ostatnią apelacją DOCG w prowincji Treviso objęte jest czerwone wino Piave Malanotte lub inaczej Malanotte del Piave, ze szczepów raboso piave oraz raboso veronese, od roku 2008 jako DOC Vini del Piave, od 2010 roku jako DOCG Piave Malanotte.

W epoce #pandemii większość  winnomaniaków zaopatruje się w jedyny nielegalny, aczkolwiek dostępny i powszechnie akceptowany sposób, czyli Online. Sił już nie ma, aby ciągle przypominać i apelować o ostateczne rozwiązanie (#final solution) zakupów wina Online w najjaśniejszej Rzeczypospolitej. Po raz nieskończenie ęty rzeczywistość w naszym kraju bierze górę nad legalnością, czyli że tutaj prawo każdy ma w…

Wydało mi się słusznym więc, aby tyłek ruszyć, maseczkę na nos założywszy i udać do pobliskich sklepów w #Prostkach i w #Grajewie, z czego niniejszym sprawozdawczość zdaję, przypuszczając, że rzecz ma się podobnie w całym kraju, sorry, raczej w #Powiatowej. O #Polomarkecie w prosteckim wydaniu dawno przestałem pisać, bo też i nie ma o czym. W końcu z ambitnych zamiarów pozostało tylko mydło i powidło okraszone pietruszką.

W #Lidlu w #Grajewie króluje to, co rok temu i co dwa lata temu i tak w głąb dalej. Przewaga białych, no i kurs na Kadarkę. W sumie i tak jest lepiej, niż w innych sklepach, więcej bowiem różnorodności powyżej 30 złotych. W #Intermarché grajewskim kiedyś było co niemiara, teraz bezruch, a jedyna zauważona nowa flaszka (jakaś Barbera) nie ma żadnej ceny, więc szukając czytnika zrezygnowałem z niej, oddaliwszy się z pogardą. #Biedronka w #Prostkach, niegdyś znakomita, natomiast po modernizacji zagubiona w ciągłej reorganizacji, w epickim aspekcie wina zastygła mniej więcej rok temu.

Wycieczka zniechęciła mnie zupełnie, pozostało mi spożywanie słodkich z Mołdawii i różowych, za którymi nie przepadam. Znów #Powiatowa dostaje po tyłku od swobody rynkowej, która idzie tam, gdzie jest popyt, czyli w cukier i lukier. Znów powrócę do marzeń o winach niedostępnych i popadnę w starczą frustrację, tym się od innych różniącą, że nie rodzi agresji, bo w tym wieku niczego już nie da się urodzić. I to by było na tyle.

Przychodzi mi do głowy, aby pisać takie krótkie dyrdymałki o znanych miejscach we Włoszech i zadedykować je suwerennym wyznawcom kciuka. Broń Panie Boże, nie po to, by obrażać kogokolwiek, ale ze świadomością, że współczesność zabieganych szczurów nie pozostawia za dużo czasu na czytanie. Na szczęście natura Sieci obdarowała nas linkami, które pozwalają każdy temat pogłębić, bez musu, jeśli tylko jest na to ochota.

Samo wino, odpowiednio pite, zmusza do wyciszenia rytmu i refleksji. Ze snobizmów można kpić, ale można też próbować je pedagogicznie wykorzystać. Ludźmi stajemy się kumulując doświadczenie i przekształcając je we własnym mózgu w mądrość. Pokazywać trzeba palcem, gdzie takie doświadczenie schowane po to, aby nasze nie zredukowało się tylko do własnego podwórka zaśmierdłego od braterskich swarów.

Do Conegliano wypada z Valdobbiadene pojechać zahaczając o Follina. Jeszcze jedno miejsce, w którym dobrze zastanowić się nad sobą i własnym skrawkiem na Ziemi. Opactwo tamtejsze, po raz pierwszy wspomniane w 1120 roku, wtedy jako klasztor Cystersów, trwa po dziś dzień, ponad pokojem i wojnami i coś chce nam powiedzieć. Follina jest na turystycznej trasie miłośników Prosecco (Strada del Prosecco), więc wino nam nie ucieknie.

Z Conegliano proponuję udać się ku morzu, przez Oderzo, ale drogą przez Tezze di Piave, San Polo di Piave, San Donà,  Salgareda. Wszędzie tam jest wino, im bliżej morza, na równinie coraz więcej czerwonego, z refosco, z caberneta franc, caberneta sauvignon, merlota i paru innych. Pić trzeba bezpośrednio u wytwórców i nie warto, szkoda tłumaczyć dlaczego. Epickim jest takie picie i zdrowszym.

Przespać się można i najeść po drodze w różnych agroturyzmach. Ja polecam Ca' de Pizzol w małej wiosce Levada, tuż obok Ponte di Piave. Robią tam zupełnie przyzwoite wina i sprzedają na miejscu. Głowa po nich nie boli, jeśli pite z umiarem. Wypada zbierać siły i przygotować się do dalszych winnych eksploracji, w kierunku Annone Veneto. Tak aby znaleźć się w pobliżu Lison di Pramaggiore. Ale to już inna bajka. Też epicka.

Tak się to porobiło, że ludziom nie starcza czasu, aby czytać długie teksty. W ogóle czytać. Wolą oglądać obrazki, wzruszać się przez oczy, nie przez rozum. Takie czasy. Idę więc za tym, co wolą ludzie i krótki, jak najkrótszy tekst kraszę obrazkami, niech się dziatwa cieszy do woli. Co mi tam, wyrosłem z pragnień zmieniania świata.

Coraz bardziej popularne u nas Prosecco ma swój zakątek na Ziemi, gdzieś tam w trójkącie  Possagno – Montebelluna – Conegliano, z odejściem lekkim na Północ do Valdobbiadene, wszystko w prowincji Treviso, gdzie naród żyje mrówczo pracowity i po pszczelemu zapobiegliwy. Prosecco to szczep glera, w tamtych miejscach wyrasta najlepiej i nie należy sugerować się innymi miejscami, te bowiem chciałyby glerę sobie przypisać, chociaż nic z nią nie mają wspólnego. Glera przyszła do Wenecji Euganejskiej z Północy, ze Słowenii, stulecia temu i tutaj na dobre pozostała.

Ciekawskim radzę podróż zacząć od Asolo, gdzie Eleonora Duse uwodziła Gabriela D’Annunzio, ulubione miejsce wypadów włoskiej i amerykańskiej Bohemy. Tym, których kultura nic a nic nie obchodzi, polecam snobistycznie drogie, chociaż pyszne jedzenie w knajpach przy głównym placu, a także spacery dla zdrowia po okolicznych wzgórzach (zdrowie zaczęło obchodzić wszystkich, zatem nuworysze zgodzą się również na przebieżkę w Asolo).

Z Asolo można jechać na Północ, do Possagno, tam wszędzie niedaleko, więc droga nie potrwa dłużej niż 20 minut. Z Possagno był Canova (rzeźbiarz), a miejsce mu poświęcone to absolutnie must have, bo tam po prostu dech zapiera i wcale do tego nie trzeba wiedzieć, co to jest klasycyzm. Siadając na schodach świątyni – Panteonu, w ciszy wieczoru, bo współczesność ze swoim zgiełkiem tam nie dociera, po prostu dotyk wieczności. Must have, absolutely.

Potem radzę skierować się do Valdobbiadene, krętymi drogami nad Piave (Piawa po polsku do mnie nie przemawia). Winorośl zewsząd włazi do okien samochodu, zamyka się nad głową, z każdego miejsca określa horyzont. Kraina Prosecco. Tam też na każdym kroku można w kantynach degustować, nie martwiąc się logiką, ani kulturą, byleby głowy i sił starczyło.

Potem znów w drogę, doradzam jednak zapasowego kierowcę i do Conegliano, gdzie nieco mniej wytwornie i drogo niż w Asolo dadzą zjeść w centrum i popić Prosecco, o dziwo rozlewane w miejscu wytwarzania. Więcej słów nie będzie, i tak na nie nie macie czasu.

Casale ai Campi Refosco dal Peduncolo Rosso Friuli Denominazione di Origine Protetta, rocznik 2019, cena 29,99 PLN, zakupione w Lidlu w Grajewie (czerowne wytrawne, szczep: refosco dal peduncolo rosso), butelkowane przez V.E.B. SpA,  – Włochy.

Tym razem żadnej miłej niespodzianki nie było. Zgaszony aromat i sporo wody, gdzieś pod koniec kieliszka nieśmiałe taniny. Bez żadnego charakteru. Wino rozlewane w gigancie nad jeziorem Garda, co też sprzeczne jest chyba z pojęciem strzeżonej nazwy pochodzenia. Z tego giganta w świat płyną wina robione spod jednej sztancy, a we flaszce 12,5% zwiastuje znaczne rozcieńczenie.

Odradzam zatem i w ogóle nie punktuję. Szkoda czasu. Poświęcę się raczej zauważonemu nagle przeze mnie starzeniu snów. Otóż kiedyś śniły mi się długie podróże, gdzie i kierowcą byłem i przewodnikiem, a sny takie powtarzały się na tyle często, że zapamiętywałem je, a niekiedy myliły mi się wręcz z rzeczywistością. Teraz ze zdziwieniem stwierdzam, że te same sny wracają do mnie osłabione w kolorowej intensywności, rzekłbym poszarzałe, porwane, jak stare prześcieradła, z zanikającymi kadrami.

I zrzucam to na karb starości. Znikły gdzieś, chyba bezpowrotnie, sny, które uwielbiałem, kiedy to unosiłem się świadomie nad ziemią i szybowałem, dokąd tylko głowa zaniosła, lekki, bezproblemowy. Niestety od dawna do mnie nie przychodzą. A więc takie Refosco dal Penduncolo Rosso, od uniwersalnego winiarza w Colombara Bardolino, jest jak postarzały sen, cień niegdyś bogatej rzeczywistości, a teraz fałszerstwo, gwałt na smaku i kpina z powiatowego klienta.

Villa Terramare Terrasses du Larzac Appellation d’Origine Protégée, rocznik 2018, w cenie 29,99 PLN za butelkę (0,75), kupione w sieci Lidl, chyba w Grajewie, (czerwone wytrawne, szczepy: (prawdopodobnie) syrah, grenache). Butelkowane w EMB 34341B dla DPC w F-34560 – Francja. Przestaję punktować załamany tajemniczością skrótów, kryptonimów, agentów ukrytych po stokroć odwróconych.

Don Cristoforo przyniósł tę flaszkę wczoraj wieczorem i zadziwieni usiłowaliśmy zrozumieć, kto i co, ale niestety. Kiedy, wiadomo, bo przynajmniej rocznika nie zataili. Pozostał sympatyczny i ciekawy smak, a także wola przeprowadzenia śledztwa. Doprowadziło mnie ono (oczywiście przy pomocy nieocenionego wujka Gugla) do wytwórców alchemików z Domaines Pierre Chavin (czyli do Fabiana Grossa i Matyldy Boulachin).

Najwyraźniej jednak twórcom nie jest spieszno przyznać się do własnego dzieła, jako że na ich stronie o takiej flaszce ani widu, ani słychu. Można o niej poczytać w Vivino, a nawet w Winicjatywie (tam o roczniku 2017 nad wyraz pozytywnie), w obu przypadkach opisywane jest wino BIO w ramach ogólnej apelacji win z Langwedocji, nasza flaszka nie akcentowała biocharakteru, natomiast szczyciła się apelacją Terrasses du Larzac.

Jest to całkiem nowa apelacja, wyodrębniona w Hérault, chyba w 2005 roku, najbardziej północna apelacja departamentu, w której czerwone wina robią z syraha, grenache, mourvèdre, carignan i cinsault. Tyle wiadomo. W naszej konkretnie flaszce trzeba byłoby być sommelierem, aby jednoznacznie określić zawarte szczepy, mnie wydaje się, że chodzi o syraha i grenache, ale głowy nie daję.

Opis smaku w Winicjatywie wydaje się zadowalający, ja dodałbym jeszcze cukier waniliowy w aromacie i podkreśliłbym, że wino z początku bardzo krągłe, w miarę picia krągłość traci i spłaszcza się, a także staje się coraz krótsze. Mimo to do końca flaszki można dotrwać z przyjemnością. Tylko po co te wszystkie tajemnice? Taki marketing à rebours?