Tak nowe ujęcie starych spraw trafnie nazwano – zwrotem lingwistycznym. To kwestia związana z językiem, ale nie z gramatyką. Chodziło o sposób zadawania pytań. Ściślej: chodzi o treść pytania. Niektórzy mówią, że pytania są ważniejsze niż odpowiedzi. W tym przypadku tak jest.
To pozornie niewielka zmiana. Otóż, kilku mądrych ludzi zadało podobne pytania inaczej. Wszystko to wydarzyło się w pierwszej połowie XX wieku. George Moore w 1903 roku zadał pytanie o znaczenie dobra. Dotąd pytano: czym jest dobro? Moore zadał pytanie: co to ZNACZY być dobrym? Ważne jest jednak słowo – ZNACZENIE.
Dobro, wedle Moora, jest czymś niedefiniowalnym. Nie ma słów, które definiują dobro, bo charakter prosty i podstawowy – nie posiada składowych. Dobro uchwytujemy intuicyjnie. Czy podobnie jest z pięknem? Jakie znaczenie ma piękno? Z pięknem jest chyba trudniej niż z dobrem.
Wittgenstein poszedł dalej. Nie pytał już o poszczególne kwestie, ale w ogóle uznał, że należy zawsze i o wszystko pytać w kontekście znaczenia. Trzeba odejść od sokratejskiego modelu pytania: czym jest X? Należy pytać: jakie znaczenie ma X?
Ten niby prosty zabieg miał jednak fundamentalne znaczenie. Wyraźniej to widać, gdy zastanowimy się nad oświadczeniem myślicieli z Koła Wiedeńskiego, którzy zastosowali wskazanie Wittgensteina. Oni wzięli na warsztat: znaczenie zdania.
Zdanie ma znaczenie, jeżeli możemy je zweryfikować. Inne zdania, nieweryfikowalne są bezsensowne. To zredukowało wiele spraw. W zasadzie upadła metafizyka, nie mówiąc już o teologii i wszelkich religiach, ezoteryce, itp. Królował empiryzm, nauki bazujące na doświadczeniu, matematyka i logika.
Oczywiście, wielu nie zgodziło się z takimi myślicielami: pozytywistami, empirystami, naturalistami. Wystarczy zapytać człowieka religijnego. Próbowano łączyć ratio i fides, ale te łączenia są sztuczne i dziwaczne. Ratio et fides zupełnie rozjeżdżają się. Formalnie można sklejać wszystko, papier wszystko przyjmuje.
Tak można dokonywać zwrotów poprzez zadawanie kluczowych pytań. Jakie pytania można zadać 100 lat później? Czy może powstać jakichś nowy zwrot lingwistyczny?
Może powstanie weryfikator informacji, który wyeliminuje tzw. fake newsy? Tak, przydałaby się współcześnie redukcja informacji, która wykluczy, na początek: kłamstwa, a potem półprawdy. Potem odsunięci zostaną kłamcy i manipulatorzy, inżynierowie społeczni i propagandyści.
